The first living specimen of Loatian Rock Rat found in Phong Nha - Ke Bang National Park, Vietnam - Thu được mẫu vật sống đầu tiên của loài Chuột đá trường sơn tại VQG Phong Nha - Kẻ Bàng

THU ĐƯỢC MẪU VẬT SỐNG ĐẦU TIÊN CỦA LOÀI CHUỘT ĐÁ TRƯỜNG SƠN THUỘC HỌ DIATOMYIDAE ĐƯỢC XEM LÀ ĐÃ TUYỆT CHỦNG CÁCH ĐÂY 11 TRIỆU NĂM. 

Laotian rock rat (Laonestes aenigmamus), the only living representative of an ancient fossil family Diatomyidae was first described in 2005 in Khamoune Province of Lao PDR (Jenkins et al. 2005).
In August 2011, we found some dead specimens of this species trapped by local villagers in Thuong Hoa Commune, Minh Hoa District, Quang Binh Province belonging to Phong Nha - Ke Bang National Park and this was the first record of Laotian Rock Rat in Vietnam. In April 2014, during small mammal survey in the same area, a female of Laotian Rock Rat was live trapped.

Pic1. Female of Laotian Rock Rat live trapped in Phong Nha - Ke Bang NP

The animal was kept 3 days in forest enclusure for behaviour and health observation. During stay in the enclosure, the animal showed healthy, eating well leaves and fruits. The animal was tameable whithout any strong effort to avoid people. This tameness possibly has prevented the animal from any trauma/injury when got trapped. On 22 April 2014, the animal was released back into the wild where the animal have been trapped. Just after being released, the animal came to feed on forest leaves and then hide in deep rocky cave. This study was funded by Phong Nha - Ke Bang National Park Region Project.

Pic 2. Rock Rat hinding in Rock cave after release

Thu được mẫu vật sống đầu tiên của loài Chuột đá trường sơn (Laonestes aenigmamus) ở Vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng, tỉnh Quảng Bình

Chuột đá (Laonestes aenigmamus) là loài duy nhất còn sống sót cho đến ngày nay của họ thú cổ  Diatomyidae, các loài khác của họ thú này đã bị tuyệt chủng cách đây trên 11 triệu năm. Chuột đá lào được các nhà khoa học phát hiện đầu tiên vào năm 2005 ở tỉnh Khăm Muộn, CHDCND Lào và đặt tiếng Anh là Laotian Rock Rat - Chuột đá lào (Jenkins et al. 2005). Tháng 8/2011, nhóm các nhà khoa học Việt Nam trong đó có 2 cán bộ của Trung tâm CeREC đã thu được 4 mẫu chết của loài này do người dân Bản ón, xã Thượng Hóa, huyện Minh Hóa, Quảng Bình bẫy bắt được và đặt tên tiếng Việt là Chuột đá trường sơn (Nguyễn Xuân Đặng và cs. 2012). Các mẫu vật này là ghi nhận đầu tiên về sự hiện diện của Chuột đá  ở Phong Nha - Kẻ Bàng nói riêng và Việt Nam nói chung. Ghi nhận này đã bổ sung cho Danh lục thú Việt Nam thêm 1 loài mới, 1 giống mới và một họ mới.

Vào tháng 4/2014, trong khi tiến hành khảo sát đánh giá hiện trạng loài Chuột đá trường sơn ở VQG Phong Nha - Kẻ Bàng (hoạt động thuộc Dự án khu vực Phong Nha - Kẻ Bàng), nhóm nghiên cứu của chúng tôi đã thu được mẫu sống đầu tiên của Chuột đá trường sơn tại xã Thượng Hóa, huyện Minh Hóa, Quảng Bình.

Hình 3. Chuột đá trường sơn leo vách đá tìm lá cây ăn

Mẫu vật sống này được chúng tôi giữ lại 7 ngày trong điều kiện bán tự nhiên để theo dõi sức khỏe và tìm hiểu một số tập tính hoạt động và ăn uống của loài. Trong quá trình nuôi giữ, con vật tỏ ra khỏe mạnh ăn các loài lá, củ, quả cây và côn trùng do chúng tôi cung cấp. Con vật tỏ ra dễ thích ứng với sự tiếp cận của người chăm sóc, không có hành động chạy trốn hoặc tấn công lại một cách mạnh mẽ. Các hành động của Chuột đá lào đều chậm chạp. Có lẽ tính chậm chạp và dễ thích ứng với sự tiếp cận của con người đã làm cho vật không bị thương nhiều khi bị sa vào bẫy lồng. Ngày 22/4/2014, chúng tôi đã tiến hành thả con vật trở lại thiên nhiên nơi nó bị bẫy bắt. Ngay sau khi được thả, con vật tỏ ra bình thản, bứt các lài cây rừng bên cạnh để ăn và di chuyển dần vào trốn trong hang đá. Chúng tôi tin rắng cá thể này sẽ tìm lại được nơi trú ẩn của mình và tiếp tục cuộc sống trong sinh cảnh tự nhiên của mình.